Türkiye’nin başından beri karşı olduğu ve gerçekleşme olasılığı giderek azalan Doğu Akdeniz’deki EastMed projesinde bir geri adım daha Güney Kıbrıs’tan geldi. İsrail doğal gazını Güney Kıbrıs-Girit hattından Avrupa’ya taşıması beklenen boru hattı sınırı, yüksek maliyeti ve jeopolitik güçlükleri nedeniyle başından beri yoğun tartışmalara neden oldu.
AB üyesi Kıbrıs Cumhuriyeti’nin mart ayında göreve başlayan yeni hükümeti, EastMed’in İsrail-Güney Kıbrıs sınırı ile sınırlı kalması için müzakerelerin sürdüğünü duyurdu. Güney Kıbrıs Enerji Bakanı Yorgo Papanastasiu, sınırın kısaltılması konusunu İsrail makamlarıyla önümüzdeki ay başlayacak görüşmelerde ele alacaklarını ve bu yönde bir plan hazırlamayı umduklarını belirtti.
Kıbrıs’ta sıvılaştırılacak ve gemi ile Avrupa’ya taşınacak
Güney Kıbrıs’ta yeni hükümet, İsrail açıklarından Avrupa’ya 2 bin kilometrelik bir sınır çekmek yerine, İsrail açıklarındaki doğal gaz sahalarından Kıbrıs’a boru hattı döşenmesine ve Kıbrıs’a ulaşan doğalgazın LNG’ye dönüştürülmesine karar verdi. (sıvılaştırılmış doğal gaz) ve Avrupa’ya ve diğer pazarlara gönderin. tartışır.
Yaklaşık 40 yıldır elektrik sektöründe çalışan deneyimli isim Papanastasiu, İsrail, Güney Kıbrıs ve Yunanistan’ın ortasında yaklaşık 10 yıldır istişare edilen EastMed projesinin rafa kaldırılmadığını ancak değerli yatırımların bulunduğunu kaydetti. sınırı kısaltma planının bir “kazan-kazan” durumu yaratacağına dikkat çekerek, önümüzdeki zorluklar.
Müzakereler Temmuz’da başlayacak
EastMed’in maliyeti çok yüksek bir proje olduğunu ancak boru hattının döşeneceği denizin derinliği gibi teknik konuların da olduğunu belirten Kıbrıs Rum Enerji Bakanı, İsrail’den döşenecek 300 kilometrelik hattın bu olmadığını söyledi. Güney Kıbrıs’a kıyısı, Kıbrıs için ucuz doğal gaza, İsrail için Mısır’a erişim sağlayacaktır. Bunun da yeni bir ihracat pazarı anlamına geleceğini kaydetti.
Projeye İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve Kıbrıs Cumhurbaşkanı Nikos Hristodulidis’in de destek verdiğini belirten Papanastasiu, “Her iki tarafın uzmanlarından oluşan iki teknik komite oluşturulacak ve toplantılar Temmuz ayında başlayacak. Komitelerden biri kurulacak. doğalgaz ve hidrojenle ilgili olacak, ikincisi ise elektrikle ilgili olacak.” Enerji Bakanı, İsrail ve Güney Kıbrıs’ın elektrik şebekelerinin deniz altından kablolarla bağlanması konusunda da çalıştıklarını bildirdi.
Türkiye karşı çıktı
Yunanistan, İsrail ve Kıbrıs Cumhuriyeti, EastMed doğal gaz boru hattının üretimine ilişkin ilke anlaşmasını 2 Ocak 2020’de Atina’da imzalarken, Türkiye, “Doğu Akdeniz’in en uzun kıyı şeridine sahip ve doğal Kıbrıs Adası’nın kaynakları.” Eşit haklara sahip Kıbrıs Türklerini yok sayan hiçbir proje başarılı olamaz.” O dönemde Türkiye’nin İsrail, Mısır, Güney Kıbrıs ve Yunanistan gibi bölge ülkeleriyle çalkantılı ilişkileri son dönemde yerini normalleşme adımlarına bıraktı.
En az 6 milyar avroya mal olması beklenen, yer yer 3 bin metre denizin altından geçecek ve 2025 yılında tamamlanacak olan EastMed boru hattının maliyeti ve fizibilitesine ilişkin endişeler güç çevrelerinde sıkça konuşuldu. 2022 yılının başında AB ile birlikte projeye güçlü takviyeler yapan ABD’nin desteğini geri çektiği ve Yunan hükümetini proje konusunda uyardığı haberi 2022 yılı başında kamuoyuna yansımıştı.
İleride hatlardan hidrojen taşınması planlanıyor
Rusya’nın geçen yıl 24 Şubat’ta Ukrayna’ya saldırmasıyla başlayan savaş, Avrupa’nın enerjide Rusya’ya olan bağımlılığını azaltmasına, fosil yakıt kullanımını azaltmasına ve yeşil enerji kaynaklarına yönelmesine neden oldu.
İsrail ile Güney Kıbrıs arasına çizilecek olan sınır, gelecekte hidrojen sevkiyatları için de kullanılma potansiyeline sahip. Güney Kıbrıs Enerji Bakanı Papanastasiu, “gerekli teknolojiler geliştirildiğinde ve yeterli yeşil enerji üretildiğinde” boru hatlarının hidrojen sevkiyatı için de kullanılabileceğini doğruladı.
Güney Kıbrıs, saf enerji olarak görülen hidrojenin, fosil enerji kaynaklarına yatırımı durduran Avrupa Yatırım Bankası ve Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası’ndan da mali destek almasını umuyor.
DW,rtr/BK,BO
